Οι φιλοσοφικές προκείμενες των παιδαγωγικών θεωριών

Το σημερινό μου θέμα έχει αφορμή ένα σχόλιο που έκανα στο κείμενο του Στέλιου για την ποικιλία των θεωριών μάθησης και το προεκτείνει.

Το μεγάλο πρόβλημα που εγώ έχω δεν είναι αυτό που πρέπει να μάθω για να είμαι επαρκής στις εξετάσεις ή στη συνέχεια στην επιμόρφωση, είναι ότι για μια ακόμη φορά καλούμαι να εφαρμόσω στην πράξη μια "καινοτομία" της οποίας τις προκείμενες δεν έκανε κανείς τον κόπο να αναφέρει, πόσο μάλλον να αναλύσει. Εγώ από την άλλη θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό το στοιχείο της συνειδητής διερώτησης και του αναστοχασμού τόσο γενικότερα, όσο και στην εκπαιδευτική μας πρακτική ειδικότερα.

Η εκπαίδευσή μας, ως επιμορφωτές, δεν μας έδωσε μόνο τεχνολογικού χαρακτήρα κατάρτιση, αλλά θεώρησε αναγκαίο να εξηγήσει και σε ποιο ευρύτερο παιδαγωγικό πλαίσιο είναι εφαρμόσιμη η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και μας εφοδίασε με υλικό σχετικά με τις θεωρίες μάθησης. Το ότι αυτή η θεωρητική παιδαγωγική ενημερότητα μας επηρέασε είναι φανερό από την πληθώρα των σχετικών παρεμβάσεων στο blog.

Αυτό όμως που δεν έχει γίνει στα πλαίσια της επιμόρφωσής μας, είναι η αναγωγή αυτών των παιδαγωγικών θέσεων στο ευρύτερο θεωρητικό τους πλαίσιο και στις φιλοσοφικές αρχές που υπηρετούν. Αν θέλουμε να είμαστε συνιστώσες δυνάμεις αλλαγής ενός εκπαιδευτικού κατεστημένου, δεν θα έπρεπε να γνωρίζουμε επαρκώς ποια είναι πραγματικά η κατεύθυνση προς την οποία στρέφουμε την πυξίδα της παιδαγωγικής μας;

Γνωρίζω ότι οι φιλοσοφικοί προβληματισμοί δεν είναι η πιο ευχάριστη δραστηριότητα για τους περισσότερους και δεν αποτελούν δημοφιλή πρακτική ανάμεσά μας, αλλά, με όσα λίγα από την εκπαίδευσή μας ή την όποια ατομική μας ενασχόληση γνωρίζουμε, δεν είναι απαραίτητο, αν όχι να κατανοήσουμε, τουλάχιστον να διερωτηθούμε:

Όταν στραφούμε προς μια κονστρουκτιβιστική παιδαγωγική πρακτική ποιες άλλες θέσεις υπόρρητα αποδεχόμαστε;

Τι είδους ιδέα για τον άνθρωπο και τη φύση του προϋποθέτουμε;

Ποια είναι η επιστημολογική θέση που το συγκεκριμένο ρεύμα υποστηρίζει σχετικά με την αλήθεια, τη φύση του κόσμου μας, τις δυνατότητες παρέμβασης του ατόμου ή της ομάδας σ'αυτόν;

Γνωρίζουμε για παράδειγμα τις ιστορικές χωροχρονικές συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε η θεωρία αυτή και από ποιες προγενέστερες φιλοσοφικές θέσεις έχει επηρεαστεί ή σε ποιες αντιτίθεται και ποιες συνθέτει;

Σε ποιο επιστημονικό πεδίο κατ' αρχάς εφαρμόστηκε;

Πώς έφθασε να επηρεάζει την παιδαγωγική θεωρία;

Πώς θα σχεδιάσουμε το μάθημα της ημέρας ή τη διδασκαλία της ενότητας ή και του ευρύτερου γνωστικού μας αντικειμένου, όταν δεν γνωρίζουμε το δάσος στο οποίο εντάσσεται, είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι, το δέντρο που ποτίζουμε και προσπαθούμε να κάνουμε να καρποφορήσει;

Ενδιαφέρουν κανέναν άλλον άραγε αυτά; Αν ναι, η επόμενη παρέμβασή μου θα έχει λίγη από αυτή τη θεωρία.