O Piaget, o Vygotsky, o Bruner και το B5

Το Πλαίσιο: Το Β5 είναι ένα τμημα του ν-οστού Λυκείου Ιωαννίνων. Από τους καθηγητές του σχολείου θεωρείται ένα τμήμα με μέτριους μαθητές. Τα παιδιά παραπονούνται για το ότι τα θρανία τους, όχι μόνο έχουν την κλασική μετωπική διάταξη προς τον πίνακα, αλλά και ότι, από φαεινή ιδέα διευθυντή, αντικατασταθηκαν από παραδοσιακά διθέσια σε μονοθέσια, ώστε κάθε μαθητής να έχει «ευθύνη» του θρανίου του και να μην το γράφει ή να το καταστρέφει. Όπως φαίνεται, η μοναξιά του μαθητή που κάθεται σ’ αυτό είναι αφόρητη. Η αίθουσα γυμνή σαν κελί μοναστηριού (όχι βέβαια του Βατοπεδίου:-)). Μάθημα: Φυσική Γενικής Παιδείας. Ενότητα: ο Νόμος του Κουλόμ F=k.q1.q2/(r στο τετράγωνο). Νόμος βασικός στον Ηλεκτρισμό, ο πρώτος που διδάσκονται στο σχολικό Βιβλίο. Οι παιδαγωγοί έχουν γράψει εργασίες και εργασίες σχετικές με τη διδασκαλία του και ειδικότερα με τη βοηθεια των ΤΠΕ. Το Σχολικό Βιβλίο: Ένα «ξερό» εγχειρίδιο που τους πετάει τον Νόμο κατάμουτρα και τους λέει «φάτε τον», αυτός είναι, μάθετε την διατύπωση και μην ξεχνάτε ούτε λέξη, γιατί αλλιώς ένα «και» να λείπει θα είναι λάθος. Τυπική αντιμετώπιση από τα σχολικά βιβλία, χωρίς προεκτάσεις, μόνο με σωρό ερωτήσεις του τύπου: "Διατυπώστε το νόμο, ποιες οι διαφορές του από το νόμο της παγκόσμιας έλξης". Τα παιδιά μάλλον για πρώτη φορά έρχονται σε επαφή με ένα τόσο δύσκολο τύπο, εκτός ίσως από τον νόμο της παγκόσμιας έλξης που υπάρχει στην Α’ Λυκείου, τον οποίο όμως οι καθηγητές, σοφά ποιώντας, επειδή καταλαβαίνουν ότι μάλλον δεν είναι κατανοητός από παιδιά τέτοιας ηλικίας, τον περνάνε «ξώφαλτσα», δε βγαίνει η ύλη αλλιώς. Ακόμη μερικές ερωτήσεις του τύπου «πόσο θα γίνει η δύναμη Κουλόμ αν διπλασιάσουμε το τάδε και υποδιπλασιάσουμε το τάδε» κλπ, και ασκήσεις αντικατάστασης αρχικά, και μετά λίγο πιο δύσκολες. Πώς κατανοεί ένα παιδί 15-16 χρονώ έναν τέτοιον «εκτρωματικό» τύπο, ένας μαθητής που δεν του λέει τίποτε το όνομα Κουλόμ, απ' όπου ξεκινώντας ο Μαξγουελ επιχειρεί την δεύτερη μεγάλη σύνθεση στη Φυσική μετά την πρώτη του Νεύτωνα, και διαβάζουμε στις ειδήσεις οτι σήμερα επιχειρείται στο CERN ακόμα μια μεγαλύτερη σύνθεση, με ακατανόητες στον πολύ κόσμο έννοιες, πιθανόν και στη μεγάλη μάζα των φυσικών, για να λέμε του στραβού το δίκιο.
Η Απόπειρα: Τα παιδιά έχουν δίκιο: Η τάξη άθλια, η απομόνωση φρικτή. Τα βρήκα να έχουν αλλάξει τη διάταξη των θρανίων σε μια προσπάθεια να δουν ο ένας τον άλλον. Εξάλλου τα μάτια της Δ. που κάθεται στην άλλη άκρη της τάξης είναι πολύ όμορφα, για να τα έχεις στην πλάτη σου. Φυσικό δεν είναι; Ας τους αφήσω έτσι όπως είναι και ας κάνω ένα παιδαγωγικό πείραμα. Ας το επιχειρήσω. Τους δίνω τον τύπο και τους εξηγώ σε τι αναφέρεται. Όμως τι λέει ο Νόμος; Παράδειγμα: Αν το q1=1 Κουλόμ, το k=9 επι 10 εις την ενάτην, τότε πώς μεταβάλλεται η δύναμη για q2=1, 2, 3, … Κουλόμ, κάντε πράξεις στο χαρτί, συμπληρώστε τον πίνακα με τιμές και βγάλτε μου συμπέρασμα πώς μεταβάλλεται από τη γραφική παράσταση.
Το Αποτέλεσμα: Ο Δημήτρης κάνει συνέχεια τον έξυπνο,πετάγεται όποτε θέλει, μερικοί βρίσκουν ευκαιρία να πειράξουν τα κορίτσια, που τα βλέπουν στα μάτια πια, μερικά κορίτσια ζωγραφίζουν καρδούλες και ρομαντικά σχέδια στο τετράδιο. Οι "καλές μαθήτριες" το βρήκαν αμέσως και σηκώνουν χέρι. Η Νικολέτα διαβάζει άλλο μάθημα και σε παρατήρησή μου ότι δεν είναι ανεκτό, απαντάει «μα το έκανα, κύριε», δεν το είχε κάνει. Ο ένας πετάγεται από δω, ο άλλος από ΄κει. Μερικοί γελάνε, για τη «κοτσάνα» που πέταξε ο άλλος, άλλοι βρίσκουν ευκαιρία να κάνουν «καζούρα». Κάποιοι κουνάνε συμβάτικά το κεφάλι: « Γίνεται χαμός στην ώρα του Ναστόπουλου», θα σκέφτονται, «...παιδική χαρά, ο φουκαράς δεν μπορεί να επιβληθεί». Ο άλλος μου λέει την απάντηση έτοιμη από το φροντιστήριο, τον «δασκάλεψαν» καλά εκεί ότι τα ποσά είναι ανάλογα (γιατί;). Ο Vygotsky, ο Piaget και ο Bruner, οι εποικοδομιστές χαμογελάνε ίσως, όμως εγώ ο δυστυχής αρχίζω να ‘χω πονοκέφαλο. Δεν ξέρω, μου φαίνεται θα κλατάρω, «πώς θα βγάλω τις υπόλοιπες ώρες», σκέφτομαι. Λέω μέσα μου: «αυτά τα παιδιά δεν έχουν καμιά κουλτούρα διαλόγου μεταξύ τους, κανένας δεν τους έμαθε, μήπως είναι αργά πια;». Τέλος πάντων, καταλήξαμε σε ένα συμπέρασμα, κάναμε και τη γραφική παράσταση. Ναι, τα παιδιά «ανακάλυψαν» τη σχέση της δύναμης με το φορτίο, και προσπάθήσαμε μετά να βρούμε τη σχέση της δύναμης με την απόσταση, φτάσαμε κάπου, και ντριγκκκ…. Το κουδούνι. Η μεγαλειώδης σχέση αντιστρόφου τετραγώνου, που αν δεν ίσχυε, το Σύμπαν θα ήταν κάτι άλλο ή δεν θα υπήρχε καθόλου, μια σχέση που υποδηλώνει την σφαιρική συμμετρία του χώρου, πήγε στράφι από ένα ντριγκκκ….
Τα Μεθεόρτια: Στο γραφείο καθηγητών: «Παιδιά, σήμερα προσπάθησα να κάνω διερευνητική ανακαλυπτική μάθηση. Με πονάει το κεφάλι». Γέλια, μερικοί μάλλον δεν ήξεραν καν τον όρο, πάντως γελούσαν, γιατί; «Τι λες, παιδί μου, που θα τους αφήσω να μου σηκώσουν το κεφάλι με συνεργατικές μαθήσεις» μου λέει η καθηγήτρια των Αγγλικών. Συμπτωματικά κάποιος μίλαγε τότε ακριβώς για το ότι οι μαθητές μας είναι πολύ χαμηλού επιπέδου και ότι δεν προσέχουν καθόλου. Εγώ, σκέφτομαι, «να το ξανακάνω»; Στο προηγούμενο τμήμα, χωρίς τον Vygotsky και την παρέα του, είχα ξεμπερδέψει σε 30 λεπτά με τον Κουλομ και το νόμο του, είχα κάνει τις ερωτήσεις του σχολικού «διατυπώστε κλπ….», είχα κάνει και μια άσκηση, ενώ στον υπόλοιπο χρόνο είχα εξετάσει το προηγούμενο μάθημα. Πάντως τώρα θέλω επειγόντως ένα ντεπόν.